Wat is DirectX en wat doet het precies?

DirectX, oorspronkelijk ontwikkeld door Microsoft, is tegenwoordig een essentieel onderdeel van vrijwel alle Windows-besturingssystemen. De invloed van deze software reikt echter verder dan Windows alleen: ook op het besturingssysteem van de Xbox is DirectX geïnstalleerd. Deze brede inzetbaarheid toont de rol van DirectX als een belangrijke schakel in de interactie tussen software en hardware.

In dit artikel duiken we dieper in de werking van DirectX en leggen we uit wat deze technologie precies doet – van grafische weergave tot hardware-acceleratie – en waarom het zo cruciaal is voor de prestaties van moderne applicaties en games.

In 1995 introduceerde Microsoft DirectX, een softwarebibliotheek die bestaat uit een reeks API’s (Application Programming Interfaces) die ontwikkelaars directe toegang bieden tot de multimediafuncties van Windows. Deze API’s vormen een abstractielaag tussen de software en de onderliggende hardware, wat de complexiteit van het ontwikkelproces aanzienlijk verlaagt en de efficiëntie verhoogt.

Door gebruik te maken van DirectX kunnen applicaties — met name grafisch intensieve programma’s en games — optimaal profiteren van 3D-graphics, audio en andere systeembronnen. Dit gebeurt zonder dat de ontwikkelaars diepgaand hoeven in te grijpen op het niveau van het besturingssysteem of de hardware, wat de prestaties verbetert en de compatibiliteit vergroot.

Meer van dit soort artikelen lezen?

Schrijf je in voor de gratis nieuwsbrief van c’t magazine:

DirectX vereenvoudigt niet alleen de ontwikkelprocessen aan de softwarekant, maar speelt ook een cruciale rol in het ontwerp van grafische kaarten, mits zowel de software als de hardware compatibel zijn met dezelfde versie van de API. Dankzij modules voor rastering, textuuropslag, belichting en shader-programmering kunnen ontwikkelaars met DirectX complexe 2D- en 3D-graphics creëren zonder diep in te grijpen op het niveau van de hardwarebesturing, wat de algehele ontwikkeltijd aanzienlijk verkort.

Hoe recenter de versie van DirectX op een systeem, hoe meer geavanceerde functies de grafische kaart kan benutten — uiteraard, voor zover de hardware dit ondersteunt. DirectX is echter niet beperkt tot alleen grafische functionaliteit. Het breidt zich uit naar audioverwerking, videoweergave en het beheer van inputapparaten zoals muis, toetsenbord en gamecontrollers, waardoor het een allesomvattende API-suite is voor multimediaapplicaties.

ChatGPT zei:
Om te verifiëren of DirectX geïnstalleerd is op een Windows-systeem, kun je eenvoudig de DirectX Diagnostic Tool (dxdiag) raadplegen. Deze ingebouwde tool biedt gedetailleerde informatie over je systeem, inclusief de versie van DirectX die op je machine draait. Om toegang te krijgen, open je het Uitvoeren-venster via de sneltoets Windows-toets + R, typ je dxdiag en druk je op Enter. Vervolgens wordt er een gedetailleerd overzicht gepresenteerd, waarin onder het tabblad Systeem de geïnstalleerde versie van DirectX te vinden is.

Het voordeel van deze methode is dat de DxDiag-tool meer biedt dan alleen de versie van DirectX. Ook stuurprogramma-informatie, hardware-specificaties en andere systeemdetails worden weergegeven, wat de tool tot een waardevolle bron maakt voor zowel probleemoplossing als systeemanalyse. Voor de meer technische gebruiker is de DxDiag daarom een essentieel hulpmiddel bij het onderhouden en optimaliseren van het systeem.

In de meeste gevallen installeert Windows DirectX automatisch tijdens de setup van het besturingssysteem. Zowel DirectX 11 als DirectX 12 worden doorgaans via Windows Update bijgewerkt, zodat gebruikers altijd over de meest recente versie beschikken. Dit proces verloopt meestal op de achtergrond, zonder dat er extra stappen van de gebruiker vereist zijn.

Wanneer je zelf een pc samenstelt en merkt dat DirectX nog niet geïnstalleerd is, kun je de software eenvoudig downloaden via deze link. Het installeren van DirectX is snel en probleemloos, wat essentieel is voor het optimaal benutten van grafische prestaties en multimediafunctionaliteit op je systeem.

De versie van DirectX die op een Windows-systeem actief is, kan eenvoudig worden achterhaald via hetzelfde diagnoseprogramma dxdiag. Druk op [Windows] + [R], typ dxdiag en druk op [Enter]. Het bijbehorende hulpprogramma toont vervolgens onder het tabblad Systeem de geïnstalleerde versie van DirectX.

De huidige standaard is DirectX 12 Ultimate, dat sinds maart 2024 beschikbaar is. Deze versie ondersteunt geavanceerde grafische functies zoals raytracing, mesh shading en variable rate shading, mits de hardware deze functies ondersteunt. DirectX 12 Ultimate biedt daarmee een aanzienlijke uitbreiding van de grafische mogelijkheden, vooral voor veeleisende toepassingen zoals moderne games.

DirectX biedt al met al een gestandaardiseerde en efficiënte laag tussen software en hardware, een cruciaal element voor moderne grafische toepassingen op Windows. Het maakt de ontwikkeling van grafisch intensieve applicaties aanzienlijk eenvoudiger, terwijl het de hardware optimaal benut. Voor wie zich verder wil verdiepen in grafische API’s, systeemprestaties of de interactie tussen besturingssystemen en hardware, biedt onze collectie artikelen uitgebreide technische verdieping.

Voor regelmatige updates over onderwerpen zoals grafische architecturen en systeemanalyse kun je je eenvoudig abonneren op onze nieuwsbrief via de knop hieronder.